پمپ خلاء دستگاهی است که مولکولهای هوا و گازها را از یک محفظه بسته تخلیه میکند تا فشار داخل آن را کاهش داده و به اصطلاح خلاء نسبی ایجاد کند. این دستگاهها در صنایع و کاربردهای مختلفی برای ایجاد محیطی با فشار کمتر از اتمسفر به کار میروند.
انواع مختلفی از پمپهای خلاء وجود دارند که بر اساس مکانیزم عملکرد و میزان خلاء ایجاد شده دستهبندی میشوند. برخی از مهمترین انواع آنها عبارتند از:
پمپهای جابجایی مثبت: این نوع پمپها با به دام انداختن حجم مشخصی از گاز و سپس تخلیه آن عمل میکنند. انواع رایج آن شامل:
پمپهای روتاری وین (پرهای): برای ایجاد خلاء متوسط تا پایین استفاده میشوند.
پمپهای پیستونی: قادر به ایجاد خلاء نسبتاً بالایی هستند.
پمپهای دیافراگمی: برای کاربردهایی که نیاز به خلاء تمیز و بدون روغن دارند مناسب هستند.
پمپهای اسکرو (پیچی): عملکردی تقریباً بدون لرزش دارند و برای خلاء متوسط مناسباند.
پمپهای رینگ مایع (آبی یا روغنی): برای پمپاژ گازهای مرطوب و خورنده مناسب هستند.
پمپهای انتقال: این پمپها با انتقال تکانه به مولکولهای گاز، آنها را به سمت خروجی هدایت میکنند. از این نوع پمپها معمولاً برای ایجاد خلاء بالا استفاده میشود و برای شروع کار به یک پمپ اولیه نیاز دارند. انواع رایج آن شامل:
پمپهای توربومولکولی: قادر به ایجاد خلاء بسیار بالا هستند.
پمپهای دیفیوژن (انتشار): برای ایجاد خلاء بالا و فوقالعاده بالا استفاده میشوند.
پمپهای گیرانداز (تلهای): این پمپها با به دام انداختن مولکولهای گاز به روشهای مختلف مانند چگالش در دماهای پایین (کرایوپمپ)، جذب سطحی (پمپهای جاذب) یا واکنش شیمیایی (پمپهای یونی) عمل میکنند و برای ایجاد خلاء بسیار بالا مناسب هستند.
کاربردهای پمپهای خلاء بسیار گسترده است و شامل موارد زیر میشود:
صنایع بستهبندی: برای ایجاد بستهبندیهای وکیوم مواد غذایی و سایر محصولات.
صنایع غذایی و آشامیدنی: برای فرآیندهایی مانند تغلیظ، خشک کردن، گاززدایی و پر کردن.
صنایع شیمیایی و پتروشیمی: در فرآیندهای تقطیر، واکنشهای شیمیایی و انتقال مواد.
صنایع داروسازی: برای خشک کردن مواد دارویی، تغلیظ و استریلسازی.
صنایع متالورژی و ریختهگری: برای حذف گازها از مذاب و بهبود کیفیت قطعات.
صنایع تولید شیشه و پلاستیک: در فرآیندهای شکلدهی و تولید.
صنایع الکترونیک و نیمههادی: در تولید لامپهای خلاء، لولههای الکترونیکی و ساخت قطعات نیمههادی.
دستگاههای پزشکی: مانند دستگاههای ساکشن، اتوکلاوها و تجهیزات رادیوتراپی.
آزمایشگاهها: برای انجام آزمایشها و تحقیقات مختلف در محیط خلاء.
صنعت خودرو: در سیستم ترمز وکیوم، تهویه مطبوع و رسوبزدایی قطعات.
